|
Hastalık
etmeninin genel özellikleri:
- Sclerotinia sclerotiorum (Lib.) de Bary
- Sclerotinia minor Jagger
fungal bir etmen olup, beyaz yada yumusak çürüklük olarak bilinir ve hemen hemen her yerde sera ve tarla ortamlarinda ve tasima esnasinda büyük kayiplara neden olabilir. Hastalik etmeni biraz serin ve nemli kosullari sever ve bu kosullarda kayiplara daha fazla neden olamkatadir. Hastalik bir bölgeye girdinmi oradan onu uzaklastirmak hemen hemen imkansizdir. Hastalik etmeni olusturdugu dayanikli organlari (sclerot) sayesinde uzun yillar toprakta canliligini muhafaza edebilir. Konukçularindan bazilari; Domates, Patates, Fasulye, Patlican, Havuç, Kereviz, Biber, Marul, Kabak, Elma, Karanfil gibi genis bir konukçu listesine sahiptir.
Sclerotinia genusunun türleri, ya toprak kökenli ya da hava kökenli patojenler olarak fonksiyon görürler. Hastalik etmeni hastalikli dokularda bol miktarda dayanikli üreme organi olan sklerotlar üretir, eger bu scrotlar apothecium (esyeli spor üretme organi, askospor) olusturarak çimlenirlerse, bitkilerin toprak üstü aksamlarinda da hastalik meydana gelir. Toprak hattinda ise infeksiyon ya askosporlardan ya da sklerotial infeksiyon sonucu ortaya çikmaktadir, toprak altindaki infeksiyonlar da direk olarak sklerot infeksiyonlariyla olmaktadir. Sclerotinia türlerinin yasam döngülerinin tamami, yaklasik olarak %90' i sklerot halinde bulunmaktadir. Yilin belirli zamanlarinda, fungusun genetiksel özelligine ve degisik çevre faktörelrine bagli olarak sklerotlar çimlenir ve konukçuyu direkt olarak enfekteleyen misellerini ya da apothecium organlarini meydana getirir. Miselyum ile konukçu enfeksiyonu toprak seviyesinde ya da altinda meydana gelir. Sklerotlar ekzogenous besinlerin varliginda çimlenir ve ilk olarak cansiz organik maddeleri istila eden ve daha sonra ise canli bitki dokularini infekteyen misellerini meydana getirir. Konukçu dokudaki kütikula dokularinin enfeksiyonu mekanik bir basinç ile basarilir. Fungusun yeni misel infeksiyonlari sclerotlarin bulundugu bölgeden 2 cm kadar uzakliktaki bitkilere kadar olabilir. Fungus eseyli üreme sonucunda da apothecium denen kadeh seklindeki bir yapiyi olustururlar. Burada binlerce askosporlar üretilir ve bu sporlar hava yolu ile etrafa kolaylikla dagilmaktadir. Bu tür olusan sporlarin çimlenme için genellikle 10-20 °C' lik bir sicakliga gereksinim duyulur. Uygun sicaklik ve nem kosullari altinda askosporlar serbest kaldiktan sonra 3-6 saat içerisinde çimlenmektedir. Askosporlar canli olmayan konukçu dokularinda da çimlenebilir ve daha sonra bu dokulara bitisik canli dokularida enfekte eder. Infeksiyondan sonra bitki dokularinin içerisinde ya da üzrinde yüzeysel olarak tekrar sklerotlar olusmaktadir. Bitki dokularinin ölmesi ya da sklerotlarin bir sekilde topraga düsmesi ile bunlar toprakta haftalar hatta yillarca dinlenme sporlari olarak kalabilir. Aktif gelisme kosullari bulunca bunlar tekar çimlenir ve yeni enfeksiyonlarini meydana getirir. Olusan sklerotlar uzun yillar toprakta canliligini muhafa edebilir ve toprak nemi, pH ve toprak sicakliginin canliligi üzerinde çok fazla bir etkisi bulunmamaktadir, bunu ragmen yüksek sicaklik ve nem orani bunlarinin konukçusu bulunmadigi zamanlarda çimlenmesini tesvik ettigi için toprak yüzeyine yakin sklerotlarda parçalanma ya da ölümler söz konusu olabilir. Bir çok mikroorganizma sklerotlar üzerinde öldürücü etkiye sahip olabilir, Coniothyrium minitans ve bazi Trichoderma spp. türlerinin bunlar üzerinde mykoparazit olarak etki yaptigi bilinmektedir. Funguslardan elde dilen á-1,3 glucanase' in sklerotial dokulari parçalamakta ya da lysise etmektedir.
Sclerotinia libertiana ve Whetzelinia sclerotiorum diger akarabasi olan funguslardir.
|
|